मुंबई: भारतीय उद्योगविश्वातील ख्यातनाम व्यक्तिमत्त्व आणि टाटा सन्सचे मानद अध्यक्ष रतन नवल टाटा (वय ८६) यांचे वयोमानाशी संबंधित आजारामुळे निधन झाले आहे. सोमवारी त्यांना मुंबईतील ब्रीच कँडी रुग्णालयात दाखल करण्यात आले होते. बुधवारी त्यांची प्रकृती गंभीर बनल्याने त्यांच्या मृत्यूच्या अफवा पसरल्या होत्या, मात्र त्यांनी स्वतः शुक्रवारी एक निवेदन जारी करून आपल्या आरोग्याबद्दलची चिंता करणाऱ्यांना धन्यवाद दिले होते. अखेर त्यांचा दुर्दैवी अंत झाला, ज्यामुळे देशभरात शोककळा पसरली आहे.
रतन टाटा यांचा प्रेरणादायी जीवनप्रवास
रतन टाटा यांचा जन्म 28 डिसेंबर 1937 रोजी मुंबईत झाला. ते टाटा समूहाचे संस्थापक जमशेटजी टाटा यांचे वंशज आहेत. रतन टाटा यांचे सुरुवातीचे शिक्षण मुंबईतील कॅथेड्रल अँड जॉन कॉनन स्कूलमध्ये झाले. त्यानंतर त्यांनी अमेरिकेत हार्वर्ड विद्यापीठातून आर्किटेक्चरची पदवी प्राप्त केली. शिक्षण पूर्ण झाल्यानंतर त्यांनी IBM सारख्या बहुराष्ट्रीय कंपन्यांमध्ये काम करण्याची संधी नाकारून आपल्या परिवाराच्या व्यवसायात योगदान देण्याचे ठरवले.
टाटा समूहातील कार्याचा प्रारंभ
रतन टाटा यांनी 1962 साली टाटा समूहात प्रवेश केला. त्यांनी टाटा समूहातील विविध विभागांमध्ये काम करत अनुभव मिळवला. 1991 साली जे. आर. डी. टाटा यांनी आपल्या वारस म्हणून रतन टाटा यांची टाटा समूहाच्या अध्यक्षपदी नियुक्ती केली. त्यानंतर रतन टाटा यांच्या नेतृत्वाखाली टाटा समूहाने अभूतपूर्व प्रगती केली.
आंतरराष्ट्रीय विस्ताराची वाटचाल
रतन टाटा यांच्या नेतृत्वाखाली टाटा समूहाने अनेक महत्त्वपूर्ण आंतरराष्ट्रीय खरेदी केल्या. 2007 मध्ये त्यांनी कोरस (Corus) या युरोपातील सर्वात मोठ्या स्टील कंपनीचे अधिग्रहण केले, तर 2008 मध्ये जगप्रसिद्ध ‘जग्वार लँड रोवर’ कंपनी टाटा समूहाच्या मालकीची झाली. या खरेदींमुळे टाटा समूह आंतरराष्ट्रीय पातळीवर आपली ओळख निर्माण करण्यात यशस्वी झाला.
नॅनो’ची क्रांती
रतन टाटा यांनी नेहमीच सामान्य माणसासाठी नवनवीन उत्पादने तयार करण्याचा विचार केला. त्यांच्या या विचारांचा परिणाम म्हणजे ‘टाटा नॅनो’. 2008 मध्ये त्यांनी नॅनो कार बाजारात आणली, ज्यामुळे सामान्य भारतीयांसाठी स्वस्तात कार घेण्याचे स्वप्न साकार झाले. त्यांचे हे धाडसी पाऊल उद्योगक्षेत्रातील एक क्रांतिकारी निर्णय ठरले.
समाजसेवा आणि दानशूरता
रतन टाटा यांची दानशूरता आणि समाजसेवेसाठी असलेली तळमळ नेहमीच वाखाणण्याजोगी होती. त्यांनी टाटा ट्रस्टच्या माध्यमातून देशातील शिक्षण, आरोग्य, पायाभूत सुविधा यांसारख्या अनेक क्षेत्रात मोठी गुंतवणूक केली. त्यांच्या ट्रस्टद्वारे देशातील लाखो गरजू विद्यार्थ्यांना शिष्यवृत्ती देण्यात आल्या आहेत. त्यांच्या सामाजिक उपक्रमांमुळे असंख्य लोकांचे जीवनमान उंचावले आहे.
मानवतेचा आदर्श
रतन टाटा हे केवळ एक उद्योगपती नव्हते, तर मानवतेचा आदर्श होते. त्यांची साधी राहणी, प्रामाणिकपणा आणि माणुसकीवरील श्रद्धा त्यांच्या व्यक्तिमत्त्वाचे वैशिष्ट्य होते. त्यांनी नेहमीच आपल्या कर्मचारीवर्गाचा आदर केला आणि त्यांच्या कल्याणासाठी अनेक उपक्रम राबवले.
उद्योगजगतातील शेवटचा आदर्श नेता
रतन टाटा यांच्या नेतृत्वामुळे टाटा समूहाने जगभरात प्रगती केली. त्यांच्या कार्यकाळात टाटा समूहाने भारताच्या उद्योगक्षेत्रात आंतरराष्ट्रीय स्तरावर नावलौकिक प्राप्त केला. त्यांचे नेतृत्व, साधेपणा आणि दानशूरता नेहमीच आदर्श मानले गेले.
देशभरात शोककळा
रतन टाटा यांच्या निधनानंतर उद्योगजगतातील अनेक दिग्गजांनी शोक व्यक्त केला आहे. उद्योगपती हर्ष गोयंका यांनी लिहिले, “रतन टाटा यांनी उद्योगजगतात प्रामाणिकपणा आणि नैतिकतेची मानके उंचावली. त्यांच्या नेतृत्वाने उद्योगक्षेत्राला नवी दिशा दिली.”
रतन टाटा यांच्या निधनाने देशातील एक महान नेता हरपला आहे. त्यांच्या कार्याचा आणि योगदानाचा आदर कायम राहील, आणि त्यांची आठवण सदैव देशवासीयांच्या हृदयात कोरली जाईल.